Czym jest trichotillomania i jak sobie z nią radzić? Objawy, przyczyny, leczenie

Czasami podczas konsultacji muszę zmierzyć się z diagnozą, z którą nie zgadza się mój klient. Dzisiaj poruszę szczególny przypadek utraty włosów, czyli trichotillomanię.  Zdarza się, że przychodzą do mnie pacjenci, którzy upierają się, że ich włosy wypadają, kruszą się, nie rosną. Osoby te szukają przyczyny, robią szeroką diagnostykę, liczne badania krwi. Trichotillomanię potrafię stwierdzić czasami już w momencie, kiedy klient przekracza próg mojego gabinetu, a czasami dopiero w badaniu trichoskopowym. Wywiad z takim pacjentem potrafi być trudny, ponieważ osoba z trichotillomanią czasami nie jest świadoma tego, że sama pozbywa się włosów. W tym artykule omówię, czym dokładnie jest trichotillomania, jakie są jej objawy, przyczyny oraz skuteczne metody leczenia i radzenia sobie z tą dolegliwością. Czym jest trichotillomania i jak sobie z nią radzić?

Czym jest trichotillomania?

Trichotillomania jest zaburzeniem psychicznym związanym z nieodpartą potrzebą wyrwania włosów z własnego ciała. Osoby cierpiące na tę dolegliwość często odczuwają natrętne, nieodparte impulsy, które prowadzą do regularnego wyrywania włosów z głowy, brwi, rzęs, a nawet z innych części ciała. Wiele osób z trichotillomanią działa w sposób automatyczny i najczęściej nie jest świadoma swojego działania. Często bywa i tak, że osoby, które są zapytane o wyrywanie włosów zaprzeczają temu. Osoby dotknięte tym schorzeniem często wyrywają włosy z głowy, ale mogą również dotyczyć brwi, rzęs, owłosienia pod pachami lub na rękach i nogach. Po dokonaniu tego działania często odczuwa ulgę, satysfakcję i chwilową przyjemność, jak i poczucie winy. Trichotillomania może się wiązać także ze zjadaniem wyrwanego włosa – wtedy nazywamy to trichofagią. Problem trichotillomanii ma wiele wspólnego z obgryzaniem paznokci.

Objawy trichotillomanii

Zaburzenie może przejawiać się w postaci objawów świadomych lub automatycznych, które mogą prowadzić do chwilowej ulgi, ale także negatywnych emocji. W pierwszym typie trichotillomanii, osoba skupia swoją uwagę na wyrywaniu włosów w celu złagodzenia narastającego wewnętrznego napięcia. W drugim typie, osoba wyrywa włosy podczas wykonywania innych czynności, takich jak oglądanie telewizji. Wtedy ta czynność staje się rodzajem automatycznego i odruchowego działania. Istotne jest, że osoby dotknięte TTM nie wyrywają włosów w celu wyrządzenia sobie krzywdy, lecz doznają ulgi, odprężenia lub zmniejszenia nudy w sytuacjach napięcia. Przed aktami wyrywania włosów osoby z trichotillomanią często odczuwają wzrastające napięcie lub niepokój. Po wyrywaniu włosów osoby z trichotillomanią często odczuwają poczucie winy, wstydu, smutku lub frustracji.

Trichotillomania – przyczyny

Przyczyny trichotillomanii są wieloczynnikowe i złożone. Wpływ na rozwinięcie się tego zaburzenia mogą mieć różne czynniki, takie jak:

1. Czynniki psychologiczne: To najprawdopodobniej najczęściej występująca przyczyna. Trichotillomania często występuje u osób z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Niektóre osoby wyrywające włosy używają tej czynności jako sposób radzenia sobie ze stresem, niepokojem czy emocjonalnym dyskomfortem.
2. Czynniki genetyczne: Niektórzy naukowcy twierdzą, że istnieje pewne dziedziczenie predyspozycji do trichotillomanii, co sugeruje, że pewne geny mogą odgrywać rolę w jej występowaniu.
3. Czynniki neurobiologiczne: Niektóre badania sugerują, że nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego, w tym układu limbicznego i kory przedczołowej, mogą przyczyniać się do rozwoju trichotillomanii.
4. Czynniki środowiskowe: Czynniki takie jak traumatyczne wydarzenia, stresujące sytuacje życiowe, niska samoocena, niewłaściwe wzorce zachowań czy trudności w radzeniu sobie ze stresem mogą wpływać na pojawienie się trichotillomanii.
5. Czynniki behawioralne: Niektóre osoby mogą wyrobić sobie nawyk wyrywania włosów w odpowiedzi na pewne sygnały zewnętrzne lub wewnętrzne, takie jak uczucie napięcia czy znudzenia.

Diagnostyka trichotillomanii

Większość osób cierpiących na trichotillomanię ukrywa swój problem i stara się zamaskować zmiany na ciele, nie przyznając się przed otoczeniem do swojego problemu. Rodzina i bliscy nie są w stanie zrozumieć, dlaczego osoba sama pozbawia się włosów. Osoby cierpiące na tę dolegliwość często nawet nie mówią o tym specjaliście. Zamiast tego oczekują od specjalisty leków i zabiegów na porost włosów.

Trichotillomanię można łatwo pomylić z łysieniem plackowatym. W obu przypadkach zauważymy przerzedzony lub całkowicie łysy placek, a gdy się przyjrzymy dokładniej, zauważymy tuż przy skórze bardzo krótkie włoski, w dotyku przypominającego kłującego jeżyka. Dlatego niezwykle istotna jest diagnoza różnicowa, trafny wywiad i badanie trichoskopowe. Bardzo pomocna będzie obserwacja pacjenta przez domowników. W przypadku wystąpienia objawów sugerujących trichotillomanię, należy przede wszystkim zgłosić się do psychologa specjalizującego się w tej dziedzinie, który będzie w stanie odpowiednio poprowadzić terapię w celu redukcji odruchów wyrywania włosów. Im dłużej trwa nieleczona choroba, tym trudniej jest jej osobie sobie z nią poradzić. W celu oceny stanu włosów i mieszków włosowych pacjent powinien skonsultować się z trychologiem.

Trichotillomania – leczenie

Trichotillomania bezwzględnie wymaga leczenia u specjalistów. Osoby z problemem trichotillomanii z całego serca namawiam do podjęcia terapii, zamiast upierać się, że problem ich nie dotyczy lub że poradzą sobie z nim same. Nie leczona trichotillomania będzie pogłębiać poczucie winy i niską samoocenę. Natomiast regularne pociąganie i wyrywanie włosów prowadzi do powstania blizn w miejscach mieszków włosowych – włosy w tych mogą już nigdy nie odrosnąć. Oto kilka skutecznych metod leczenia tego zaburzenia:

1. Terapia behawioralna: Jedną z najczęściej stosowanych metod terapeutycznych jest terapia behawioralna, zwłaszcza terapia behawioralna oparta na odwracaniu nawyków (HRT). Celem terapii behawioralnej jest identyfikacja i zmiana niezdrowych wzorców myślenia i zachowania związanych z wyrywaniem włosów. Pacjent uczy się rozpoznawać sygnały przedwyrywania, zastępowania negatywnych odruchów pozytywnymi i zdrowszymi strategiami radzenia sobie.
2. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Terapia poznawczo-behawioralna skupia się na zmianie myśli i przekonań związanych z wyrywaniem włosów. Pacjent uczy się identyfikować i analizować negatywne myśli i przekonania, a następnie zastępować je bardziej pozytywnymi i konstruktywnymi.
3. Terapia wspomagająca: Terapia indywidualna lub grupowa może być ważnym elementem leczenia trichotillomanii. Pacjent ma możliwość dzielenia się swoimi doświadczeniami, zdobywania wsparcia od innych osób w podobnej sytuacji oraz otrzymywania wsparcia i rad od terapeuty.
4. Farmakoterapia: W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o zastosowaniu farmakoterapii w celu zmniejszenia objawów Trichotillomanii. Przykładowe leki, które mogą być przepisane to leki przeciwdepresyjne, stabilizatory nastroju lub leki zmniejszające lęk.
5. Terapia umiejętności radzenia sobie: Pacjent może uczestniczyć w terapii umiejętności radzenia sobie, aby nauczyć się zdrowszych strategii zarządzania stresem i napięciem emocjonalnym, które mogą prowadzić do wyrywania włosów.

Ważne jest, aby skonsultować się z odpowiednim specjalistą, takim jak psycholog lub psychiatra, aby dopasować odpowiednie metody leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Każdy przypadek trichotillomanii jest unikalny, dlatego terapia powinna być dostosowana do konkretnych objawów i sytuacji pacjenta.

Jak radzić sobie z trichotillomanią?

Ważne jest, aby zrozumieć swoje zaburzenie i świadomie rozpoznawać sytuacje, w których najbardziej jesteś narażony na wyrywanie włosów. Świadomość pozwoli ci skupić się na kontrolowaniu odruchów i zastosowaniu odpowiednich technik radzenia sobie. Zamiast wyrywać włosy, spróbuj zastosować techniki zastępowania odruchu. Możesz np. używać obu rąk do stymulowania skóry, np. delikatnie masując ją. Możesz również trzymać w ręku przedmiot, który umożliwi zastąpienie ruchu wyrywania włosów.

Zwróć uwagę na swoje emocje i na to, jak wpływają na twoje nawyki wyrywania włosów. Jeśli odczuwasz napięcie lub stres, skoncentruj się na relaksacji i technikach oddechowych, które mogą pomóc złagodzić napięcie. Szukaj wsparcia bliskich osób, które cię rozumieją i mogą cię wspierać w trudnych chwilach. Staraj się unikać sytuacji i czynników, które mogą wywołać silne pragnienie wyrywania włosów. Może to obejmować unikanie luster, długotrwałe oglądanie telewizji, noszenie luźnych włosów czy stresujące sytuacje. Dbaj o swoje włosy, utrzymuj je w zdrowej kondycji i stosuj odpowiednie produkty pielęgnacyjne. Regularne wizyty u trychologa mogą pomóc w monitorowaniu stanu włosów i skóry.

Jak pomóc osobie, która wyrywa sobie włosy?

Jeśli zauważysz, że ktoś w twoim otoczeniu wyrywa sobie włosy, możesz podjąć kilka kroków, aby mu pomóc:

1. Wykaż zrozumienie i empatię: Ważne jest, aby okazać osobie zrozumienie i współczucie. Nie krytykuj jej za to, co robi, ani nie wywołuj w niej poczucia winy. Wykaż, że jesteś gotów/a jej pomóc i wesprzeć. Trichotillomania to zaburzenie, które wymaga zrozumienia i wsparcia, a nie osądzania.
2. Zachęć do rozmowy: Delikatnie zaproś tę osobę do rozmowy i wyraź zainteresowanie jej samopoczuciem. Pozwól jej wiedzieć, że jesteś dostępny/a do wysłuchania i że możecie wspólnie szukać rozwiązań.
3. Oferuj wsparcie emocjonalne: Podtrzymuj osobę emocjonalnie poprzez słuchanie, udzielanie pocieszenia i wyrażanie wsparcia. Czasami wystarczy, żeby ktoś po prostu poczuł się zrozumiany i wspierany, aby poczuć się lepiej.
4. Zachęć do skorzystania z profesjonalisty: Zachęć tę osobę do skonsultowania się z lekarzem, psychologiem lub trychologiem. Specjaliści mogą zaproponować odpowiednie formy terapii i strategie radzenia sobie z Trichotillomanią.
5. Pomagaj w utrzymaniu zdrowych nawyków: Wspieraj osobę w utrzymaniu zdrowych nawyków, które mogą pomóc w redukcji odruchów wyrywania włosów. To może obejmować zainteresowanie innymi aktywnościami, które odwrócą jej uwagę od wyrywania włosów.

Wizyta u trychologa: Jak mogę Ci pomóc?

Trichotillomania zwykle leczona jest przez terapię przeprowadzoną przez psychologa/ psychiatrę. Natomiast wizyta u trychologa to okazja do uzyskania fachowej pomocy w zakresie zdrowia i pielęgnacji włosów. Będę pracować z Tobą jako partner, aby pomóc Ci osiągnąć zdrowsze i piękniejsze włosy. Jak wygląda wizyta?

1. Przeprowadzę dokładną diagnozę Twojego stanu włosów i skóry głowy. Skupię się na zrozumieniu przyczyn problemów, takich jak wypadanie włosów, łysienie, osłabienie włosów itp. Wykonam również ocenę kondycji Twoich mieszków włosowych za pomocą trichoskopu.
2. Na podstawie diagnozy opracuję spersonalizowany plan leczenia, który będzie dostosowany do Twoich potrzeb i celów. Może to obejmować różne terapie, takie jak zabiegi skóry głowy, suplementacja, odpowiednia pielęgnacja włosów, zmiany w diecie i stylu życia, a także inne metody wspierające regenerację włosów.
3. Zależy mi na tym, abyś dobrze rozumiał(a_ swoje włosy i wiedział(a), jak o nie dbać. Podczas wizyty udzielę Ci informacji na temat zdrowej pielęgnacji włosów, prawidłowego stosowania produktów do włosów i innych praktycznych porad. Będę także odpowiadać na Twoje pytania i wyjaśniać wszelkie wątpliwości.
4. Rozumiem, że problemy z włosami mogą mieć negatywny wpływ na Twoje samopoczucie i pewność siebie. Będę Cię wspierać emocjonalnie i pomagać radzić sobie z trudnościami, które mogą wynikać z tych problemów. Wspólnie będziemy pracować nad budowaniem pozytywnego nastawienia i akceptacją swojego wyglądu.

Nazywam się Monika Twardowska i jestem trychologiem i specjalistą ds. zdrowia skóry głowy i włosów. Prowadzę gabinet w Bydgoszczy do którego serdecznie zapraszam. Moim celem jest pomóc Ci zrozumieć i radzić sobie z problemami związanymi z Twoimi włosami. Na wizytę możesz się umówić za pomocą aplikacji Booksy lub bezpośrednio telefonicznie.

Zapraszam Cię na mojego Facebooka i  Instagrama. Znajdziesz tam sporo wskazówek dotyczących zdrowej pielęgnacji włosow.